W wielu jednostkach samorządu terytorialnego trwa obsadzanie stanowisk sekretarzy w urzędach obsługujących zadania tych jednostek. Niniejsza publikacja dot. stosowanej powszechnie praktyki obsadzania tego stanowiska w drodze awansu wewnętrznego.

Stanowisko sekretarza gminy należy do kierowniczych stanowisk urzędniczych, a zatem do zatrudniania na tym stanowisku zastosowanie znajduje art. 11 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. 2022r., poz. 530, nazwana dalej skrótem u.p.s.). W myśl tego przepisu na wolne stanowisko urzędnicze przeprowadza się otwarty i konkurencyjny nabór.

Ustawodawca w stosunku do stanowiska sekretarza wprowadził obowiązek utworzenia tego stanowiska i obsadzania go w terminie 3 miesięcy od powstania wakatu, co wynika z art. 5 ust. 1 – 1a u.p.s. Z kolei w treści art. 5 ust. 1b u.p.s. wyłączono możliwość obsadzania tego stanowiska w drodze powierzenia pełnienia obowiązków oraz stosowania art. 21 u.p.s., z którego wynika możliwość czasowego powierzenia pracy innej niż wynikająca z umowy o pracę. Jednakże żaden przepis ustawy nie wyłącza stosowania wobec stanowiska sekretarza art. 20 u.p.s., przewidującego przeniesienie na wyższe stanowisko pracownika samorządowego, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki (awans wewnętrzny).

Z przywołanego przepisu art. 5 ust. 1 u.p.s. wynika, że nabór kandydatów na wolne stanowisko sekretarza przeprowadza się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zwolnienia stanowiska. Mogłoby się więc wydawać, że przepis ten zastrzega dla obsadzenia tego stanowiska wyłącznie procedurę naboru, nie pozwalając na zastosowanie trybu awansu wewnętrznego, ponieważ mówi wprost o przeprowadzeniu naboru w określonym terminie. Jednakże należy również wziąć pod uwagę, że przepis ten mówi o „wolnym stanowisku sekretarza”. Pojęcie „wolnego stanowiska urzędniczego” definiuje art. 12 u.s.p., zgodnie z którym wolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, jest stanowisko, na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik. Wynika z tego, że stanowisko nie jest wolne, a więc nie wymaga naboru zewnętrznego, jeżeli zostanie obsadzone w drodze naboru wewnętrznego przez osobę już zatrudnioną w urzędzie na stanowisku urzędniczym. Analizowana ustawa preferuje więc instytucję tzw. przesunięcia wewnętrznego pracowników samorządowych zatrudnionych w danej jednostce, przed otwartym, zewnętrznym naborem.

Przedstawiając regulacje dot. trybu zatrudnienia osób na stanowiska sekretarza  polemicznie odnieść należy się do stanowiska organu nadzoru finansowego nad JST. W tym zakresie nie można zgodzić się ze stanowiskiem, które zaprezentowało Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie w uchwale nr VI.36.S.2023 z dnia 1 marca 2023 r., iż obsadzenie stanowiska sekretarza może nastąpić wyłącznie w drodze naboru zewnętrznego, do czego obliguje art. 5 ust. 1 a w zw. z art. 11 ust. 1 u.p.s., oraz że awans wewnętrzny na to stanowisko narusza te przepisy.  Kolegium RIO w Szczecinie  nie przeprowadziło analizy całości przepisów regulujących zasady zatrudniania na stanowiskach urzędniczych, mających zastosowanie również do stanowiska sekretarza, opierając swój pogląd wyłącznie na brzmieniu art. 5 ust. 1 a u.p.s. Uzasadniając powyższe stwierdzenie Kolegium jako organ nadzoru finansowego wskazało, iż „w dacie dokonywania przez Starostę zatrudnienia na stanowisku Sekretarza obowiązywał art. 5 ust. 1b ustawy o pracownikach samorządowych, zgodnie z którym obsadzenie stanowiska Sekretarza nie może nastąpić w drodze powierzenia wykonywania obowiązków”, nie dostrzegając różnicy między instytucjami awansu wewnętrznego a powierzeniem pełnienia obowiązków.  Również powołany przez Kolegium RIO w Szczecinie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2019 r. (sygn. akt II PK 248/17) nie zawiera przekonującego uzasadnienia dla bezwzględnego nakazu prowadzenia naboru zewnętrznego na stanowisko sekretarza, bez możliwości stosowania instytucji awansu wewnętrznego. Rozpatrywana przez Sąd Najwyższy sprawa nie miała na celu rozstrzygnięcia stricte w tym temacie. SN poruszył to zagadnienie pobocznie, rozpatrując kwestię uprawnień pracowniczych powódki po rozwiązaniu z nią stosunku pracy, przez co nie dokonał całościowej i pogłębionej analizy przepisów ustawy o pracownikach samorządowych w kontekście możliwości zatrudniania sekretarza w drodze awansu wewnętrznego.

Przedstawione stanowisko organu nadzoru stanowi obecnie odosobniony pogląd od stosowanej powszechnie praktyki naboru na stanowisku sekretarza w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego.

dodano: 12.07.2024 r.