Ocena ofert pod kątem rażąco niskiej ceny jest czynnością o istotnym znaczeniu w toku prowadzonego przez Zamawiającego postępowania. Duże różnice cenowe między poszczególnymi ofertami, jak również zróżnicowane metody szacowania wartości zamówienia stawiają przed Zamawiającym konieczność oceny zasadności wezwania – przy przekroczeniu 30% różnicy w stosunku do średniej arytmetycznej cen złożonych ofert lub w stosunku do ustalonej przez zamawiającego wartości zamówienia. Zgodnie bowiem z treścią art. 224 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 września 2019r. – Prawo zamówień publicznych: W przypadku gdy cena całkowita oferty złożonej w terminie jest niższa o co najmniej 30% od: wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert niepodlegających odrzuceniu na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 i 10, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia.

Zamawiający często staje przed dylematem, jak rozumieć okoliczności oczywiste uprawniającego go do odstąpienia od kierowania wezwania o wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny?

Z pomocą przychodzi orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 17 czerwca 2021r., sygn. akt KIO 1612/21: Zamawiający jest zwolniony z wzywania wykonawcy do złożenia wyjaśnień w przedmiocie ceny jego oferty, jeśli rozbieżność między tą ceną a wartością zamówienia powiększoną VAT lub średnią arytmetyczną cen wszystkich złożonych ofert, wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia (art. 224 ust. 2 pkt 1 p.z.p.) Przyczyna zastosowania ww. przepisu, tj. odstąpienia od badania rażąco niskiej ceny, może wynikać z tego, że znacząco wyższa od innych cena jednej lub kilku ofert złożonych w postępowaniu wyraźnie zawyża średnią arytmetyczną wszystkich złożonych ofert, co powoduje, że pozostałe oferty okazują się mieć ceny niższe o co najmniej 30% od tejże średniej. Inną przyczyną odstąpienia od badania rażąco niskiej ceny może być sytuacja, w której wartość szacunkowa powiększona o VAT jest wyraźnie zawyżona w stosunku do cen złożonych ofert, w skutek czego oferty te okazują się mieć ceny niższe o co najmniej 30% od tejże wartości. W każdym ze wskazanych przykładów ziszczenie się przesłanki dotyczącej wskaźnika 30%, wynika z niedostosowania wartości szacunkowej zamówienia lub cen niektórych ofert do realiów rynkowych.

Pamiętać jednak należy, iż przedstawione tezy nie mogą być przez Zamawiających stosowane w sposób automatyczny ani rozszerzający, a każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy i sporządzenia uzasadnienia.