Jednostki samorządu terytorialnego posiadają różne źródła dochodów, znajdują się wśród nich również darowizny w postaci pieniężnej. Pojawia się tu wątpliwość, czy tego rodzaju wpływy powinny być opodatkowane podatkiem VAT jak chociażby dochody ze sprzedaży?

Analiza sytuacji prawnej darowizn pieniężnych a podatek VAT

Umowa darowizny to w myśl art. 888 Kodeksu Cywilnego bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Oznacza, że darczyńca, czyli osoba przekazująca darowiznę nie oczekuje żadnej odpłatności za przekazaną całość lub część swojego majątku. Należy zaznaczyć, że darowizna może być w postaci rzeczowej i pieniężnej.

Czy darowizny pieniężne podlegają opodatkowaniu VAT? Zagadnienia prawne

Gmina może znaleźć się w pewnej komfortowej sytuacji, kiedy ktoś zechce ją obdarować częścią swojego majątku, konkretnie pieniędzmi. Dokonuje więc wpłaty określonej sumy na konto jednostki samorządu terytorialnego jako darowizny. Gmina przeznaczy ją już na swoje cele jako obdarowany dysponujący dodatkowym majątkiem. Jednakże pojawia się kwestia podatku VAT. Czy darowiznę pieniężną należy opodatkować podatkiem od towarów i usług i według jakiej stawki?

Art. 888 Kodeksu Cywilnego a charakter darowizny pieniężnej

Zwróćmy uwagę na art.7 ust 2 ustawy o VAT:

2. Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny – jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Przepis ten odnosi się do towarów, ale stanowi on także o wszelkich innych darowiznach.

Darowizna pieniężna a podatek VAT – interpretacja organów skarbowych

Jednakże art. 2 pkt 6 ustawy VAT wskazuje, iż towar to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii. Czy więc darowizna pieniężna będzie stanowiła dostawę towaru, czy może to usługa?

Wpływ art. 7 i art. 8 ustawy o VAT na opodatkowanie darowizn pieniężnych

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Darowizny pieniężne w działalności gmin – wyjaśnienie kwestii podatku VAT

Jak więc się odnoszą do kwestii darowizn pieniężnych organy skarbowe? Otóż w interpretacji indywidualnej 0113-KDIPT1-2.4012.464.2022.2.SM z 21 września 2022 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej dotyczącej otrzymania przez gminę darowizny od fundacji na zagospodarowanie skweru stwierdzono, iż „Nie można uznać, że przekazane środki są wynagrodzeniem za korzystanie ze skweru, skoro dostęp do niego jest powszechny i bezpłatny. Nie zostanie, więc spełniony podstawowy warunek do uznania, że zaistniała czynność opodatkowana – odpłatna usługa. Nie można, bowiem wskazać na wzajemną ekwiwalentność świadczeń. Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że w tej sprawie nie wystąpi czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem w tym przypadku nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług (…).”

Czy przekazanie pieniędzy jako darowizny jest usługą czy dostawą towarów w rozumieniu ustawy o VAT?

Stanowisko wnioskodawcy, iż darowizna pieniężna nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT uznano za prawidłowe. Ważne, iż wskazana na konkretny cel darowizna nie nosiła znamion wynagrodzenia za odpłatną usługę. Obdarowany przeznaczył środki na działania statutowe, a nie np.: na prace, które będą stanowiły wartość dodaną dla darczyńcy, konkretną korzyść, gdyż wtedy by można mówić o ekwiwalentności świadczeń.

Pieniądze jako środek płatniczy a opodatkowanie darowizn podatkiem VAT

Zaznaczyć też należy, że pieniądze będące środkiem płatniczym nie są towarem. Inaczej sytuacja wygląda chociażby w przypadku banknotów kolekcjonerskich. Tak więc, aby darowizna nie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT nie może występować ekwiwalentność świadczeń wskazująca, iż w rzeczywistości przekazane pieniądze stanowią wynagrodzenie za usługę.

Praktyczne aspekty przekazywania darowizn pieniężnych przez gminy na cele statutowe

Darowizny pieniężnie w praktyce są przekazywane na  realizację zadań statutowych, podczas których gminy nie działają w charakterze podatników VAT (przykład zagospodarowania ogólnodostępnego skweru). Tym samym będą poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.