Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia Kodeks postępowania administracyjnego (dalej „Kpa”), postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne, przy czym przepis szczególny może stanowić odstępstwo od tej zasady. Przejawem dwuinstancyjności postępowania administracyjnego jest możliwość odwołania od decyzji wydanej w pierwszej instancji tylko do jednej instancji (art. 127 § 1 Kpa). Do dnia 12 maja 2023 r. jedynym wyjątkiem od zasady dwuinstancyjności postępowania sformułowanym w Kpa, był art. 127 § 3, zgodnie z którym od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednak strona niezadowolona z decyzji mogła zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego wprowadzone przez ustawę z dnia 26 stycznia 2023 r.

Nowy wyjątek od zasady dwuinstancyjnego postępowania administracyjnego w przepisach Kpa wprowadziła ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 803), która weszła w życie w dniu 12 maja 2023 r. (dalej „ustawa”).

Ustawa zmieniła brzmienie art. 127 Kpa, dodając do niego § 1a, który stanowi, iż decyzja wydana w pierwszej instancji, od której uzasadnienia organ odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony, jest ostateczna. Co ta zmiana oznacza w praktyce?

Konsekwencje praktyczne nowego przepisu dotyczącego ostateczności decyzji

Po pierwsze, zmiana dotyczy decyzji administracyjnych, wydanych w pierwszej instancji, przy wydawaniu których organy administracji publicznej korzystają z możliwości odstąpienia od ich uzasadnienia na podstawie art. 107 § 4 Kpa. W każdym przypadku, w którym organ odstąpił od uzasadnienia decyzji w oparciu o ten przepis, decyzja będzie wydawana jako ostateczna w rozumieniu art. 16 § 1 Kpa. Nie jest wystarczające uwzględnienie wniosku strony w całości, bez jednoczesnego odstąpienia od uzasadnienia.

Nowe przepisy a skargi do sądów administracyjnych

Po drugie, od decyzji wydanej zgodnie z art. 127 § 1a Kpa nie przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia, przysługuje zaś od niej, zgodnie z art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej „ppsa”), skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Mając to na uwadze, organy administracji publicznej winny pamiętać o określonym w art. 107 § 1 pkt 9 Kpa wymogu, zgodnie z którym pouczenie od decyzji, od której może być wniesiona skarga do sądu administracyjnego, powinno zawierać informację o dopuszczalności wniesienia takiej skargi, wysokości wpisu od skargi, jak również o możliwości ubiegania się przez stronę o przyznanie prawa pomocy.

Obowiązek sporządzenia uzasadnienia zaskarżonej decyzji

Po trzecie wreszcie, ustawa dokonała również zmiany przepisów ppsa, która pozostaje w bezpośrednim związku z dodaniem do Kpa przepisu art. 127 § 1a. Mianowicie do ppsa dodano nowy przepis art. 54 § 2a, na mocy którego organ, którego decyzja została zaskarżona skargą do wojewódzkiego sądu administracyjnego, ma obowiązek sporządzić uzasadnienie tej zaskarżonej decyzji, jeżeli wcześniej odstąpił od jej uzasadnienia z powodu uwzględnienia w całości żądania strony. Zmiana to powoduje, że w przypadku złożenia przez stronę skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego od decyzji, która wydana została jako ostateczna na podstawie art. 127 § 1a Kpa, organ, który ją wydał, poza wynikającymi z art. 54 § 2 ppsa obowiązkami polegającymi na przekazaniu w terminie 30 dni skargi wraz z odpowiedzią na skargę i kompletnymi i uporządkowanymi aktami administracyjnymi do sądu, zobowiązany jest dodatkowo w tym terminie sporządzić z urzędu uzasadnienie do zaskarżonej decyzji.